Η φετινή γιορτή του αγίου Χαραλάμπη, πολιούχου και της Πρέβεζας, έφερε, διά του δημοσιεύματος του κ. Σπύρου Α. Σκλαβενίτη, την ευχάριστη είδηση της επανεύρεσης του καταστατικού κώδικα (καπιτολάριου) του ομώνυμου ναού της πόλης μας.

Ο κατά τον Ηλία Β. Βασιλά χαμένος κώδικας του ναού του αγίου Χαραλάμπη,¹ ανευρέθη και επέστρεψε στον εν Πρεβέζη οίκο τού προστάτη αγίου μας, χάριν της ευσυνείδητης στάσης νεότερου μέλους της οικογένειας στην οικία της οποίας ο κώδικας παρέμενε επί δεκαετίες.

Ο για πάνω από 50 χρόνια εφημέριος του ναού, π. Δημήτριος Ντούσκος, έκρινε, ορθώς, να παραδοθεί ο κώδικας για φύλαξη στο τοπικό Τμήμα των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Οφείλονται συγχαρητήρια στον π. Δημήτριο για την απόφασή του αυτή. Τέτοια τεκμήρια έχουν ιστορική, πλέον, σημασία και είναι προτιμότερο να φυλάσσονται στην, από την Πολιτεία θεσμοθετημένη, Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Συγχαρητήρια οφείλονται, επίσης, στον προϊστάμενο του τοπικού Τμήματος των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ), Δρ. Σπύρο Α. Σκλαβενίτη, για την επίμονη, συνεχή, μεθοδική και αποτελεσματική του προσπάθεια να περιέλθουν στα ΓΑΚ της Πρέβεζας όσο το δυνατόν περισσότερα τεκμήρια. Η προσπάθειά του αυτή ξεκίνησε από την πρώτη στιγμή που διορίστηκε στην Πρέβεζα (το 2010) και συνεχίζεται ασταμάτητα, έχοντας καταφέρει πολλές επιτυχίες.

Ο κώδικας του ναού του αγίου Χαραλάμπη είναι ο δεύτερος καταστατικός κώδικας ναού της πόλης μας που κατόρθωσε να εντοπίσει, μεταξύ πολλών άλλων αρχειακών συλλογών που περιήλθαν στα ΓΑΚ Πρέβεζας από τον Νοέμβριο του 2011, όταν ανέλαβε τη διεύθυνσή τους.

Ο Σπύρος Α. Σκλαβενίτης παρουσίασε, εν συντομία, τον κώδικα και το περιεχόμενό του στο άρθρο του της 10^ης Φεβρουαρίου 2023. Αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τη λεπτομερή δημοσίευσή του, το συντομότερο δυνατόν, ώστε να συμπληρωθούν μερικά από τα κενά της εκκλησιαστικής ιστορίας της πόλης μας κατά την περίοδο του 18^ου και 19^ου αιώνα.

Ο Σπύρος Α. Σκλαβενίτης αναφέρει, μεταξύ άλλων, στο άρθρο του ότι ο κώδικας αντικατέστησε παλαιότερο κώδικα, ο οποίος χάθηκε ή καταστράφηκε κατά τον Χαλασμό της Πρέβεζας, τον Οκτώβριο του 1798.

Θα ήθελα, με την ευκαιρία, να θυμίσω ότι στη διάρκεια των ίδιων γεγονότων, οι πολεμιστές του Χασάν Τσαπάρη του Μαργαριτίου, οι οποίοι συνέβαλαν στην άλωση και λεηλασία της Πρέβεζας του 1798, αφαίρεσαν/άρπαξαν και τη θαυματουργή εικόνα του προστάτη αγίου μας Χαραλάμπη από το τέμπλο του ναού.

Παραθέτω, σε μετάφρασή μου, το απόσπασμα της περιγραφής του γεγονότος από τον αυτήκοο μάρτυρα Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, τότε λοχαγό πυροβολικού του Αγγλικού Στρατού και λίγα χρόνια αργότερα πρόξενο της χώρας του στην Ήπειρο, όπως δημοσιεύθηκε στα περιηγητικά του κείμενα.

«Ο ποιητής [της “Αληπασιάδας” Χατζή Σεχρέτης] δεν αναφέρεται καθόλου [στο μακρύ ποίημά του] στη βοήθεια που έδωσε στην περίσταση αυτή [της κατάληψης και λεηλασίας της Πρέβεζας, τον Οκτώβριο του 1798, από τον Αλή πασά] ο παλιός εχθρός του, Χασάν Τσαπάρης, και οι υπόλοιποι Τσάμηδες, πολλοί από τους οποίους ήταν Χριστιανοί. Μερικοί από αυτούς άρπαξαν και πήραν μαζί τους στην Τσαμουριά, ως ανεκτίμητο λάφυρο, τη θαυματουργή εικόνα του αγίου Χαραλάμπη, προστάτη της Πρέβεζας. Οι ιερείς της εκκλησίας του αγίου Χαραλάμπη προσέφεραν μεγάλα ποσά για να εξασφαλίσουν την επιστροφή της εικόνας, χωρίς όμως επιτυχία. Οι αλλεπάλληλες συμφορές της Πρέβεζας, ιδιαίτερα όμως η απώλεια των γαιών και το κτίσιμο του τζαμιού στην πόλη, αποδίδονταν συχνά από τους Πρεβεζάνους, και κυρίως από τους ιερείς και τις γυναίκες, στην απώλεια της εικόνας του προστάτη αγίου τους».²

Σε εκείνο το άρθρο μου συμπλήρωνα ότι οι Πρεβεζάνοι, πέντε μόλις χρόνια μετά τον Χαλασμό του 1798, αντικατέστησαν τη αρπαχθείσα εικόνα του αγίου Χαραλάμπη με αυτήν που υπάρχει μέχρι σήμερα στο τέμπλο του ναού, η οποία είναι έργο του γνωστού Λευκάδιου αγιογράφου Βασιλείου Αρκελέ, με χρονολογία 5 Φεβρουαρίου 1804, φτιαγμένη με τη συνδρομή των επιτρόπων του ναού Θεόδωρου Μαγγιώρου (Μπάλκου) και Χρήστου Σκέφερη. Είναι προφανές ότι η εικόνα του αγίου Χαραλάμπη που άρπαξαν οι Τσάμηδες, είχε πιθανότατα αγιογραφηθεί το 1793 από τον Αθηναίο αγιογράφο Αναστάσιο Ρίστο, ο οποίος αγιογράφησε και τις υπόλοιπες τρεις δεσποτικές εικόνες του τέμπλου του ναού. Αναρωτιόμουν, παράλληλα, εάν η εικόνα σώζεται ακόμη σε κάποιον ναό της «Τσαμουριάς».

Κλείνοντας το σύντομο τούτο δημοσίευμα, θέλω να επισημάνω ότι ο χώρος στον οποίο στεγάζονται τα ΓΑΚ Πρέβεζας είναι, πλέον, ασφυκτικά μικρός και θα πρέπει τάχιστα να ανευρεθεί μεγάλος και εύκολα προσβάσιμος χώρος για τη μετεγκατάσταση των Αρχείων.

Παρακαλώ, δημοσίως, τον αντιπεριφερειάρχη Πρέβεζας, κ. Στράτο Χ. Ιωάννου να αναλάβει την πρωτοβουλία για την τάχιστη μετεγκατάσταση των ΓΑΚ της Πρέβεζας σε χώρο που τους αξίζει.