Mάης 2019. Ένα σημείο του καιρού φορτωμένο με προσμονή, με υπόγεια ή φανερή, ανυπομονησία για τα επερχόμενα. Που με τη σειρά τους σηματοδοτούν εξελίξεις και μέλλοντα. Διάχυτη πολλές φορές, η αγωνία. Η ένταση για τις εξελίξεις που μας κρυφοκοιτάζουν. Για τις μάχες που προαναγγέλλονται. Για αυτές που ακουμπούν στο κοινωνικοπολιτικό γεγονός. Για αυτές που αφορούν κάθε πτυχή της ζωής μας. Που βελτιώνουν ή επιδεινώνουν τις συνθήκες, το επίπεδο διαβίωσης, αλλά και την ωριμότητα της κοινωνικής μας συνείδησης.
Μπροστά μας, πυκνός πολιτικός χρόνος, βαρυσήμαντος και καθοριστικός. Που απαιτεί σοβαρότητα και συγκρότηση, αφού σπάνια, η πραγματικότητα, τόσο ξεκάθαρη και σαφής, απαιτεί ξεκάθαρες και ανάλογα σαφείς απαντήσεις. Απαντήσεις πολιτικές, αναγκαίες και αντίστοιχες με τα επίδικα του καιρού.
Τα πράγματα απλά. Πανευρωπαϊκά (και ίσως παγκόσμια) συγκροτούνται τρεις πόλοι πολιτικής προσέγγισης με κοσμοθεωρητική αναφορά και με αντικρουόμενες στοχεύσεις:
Ένας εθνικισμός που, στην καλύτερη περίπτωση είναι απλά μπολιασμένος, με ξενοφοβικά ρατσιστικά και φασιστικά ψήγματα. Με προσδοκώμενη λύση την περιχαράκωση στο έθνος - κράτος και την αυτοαναφορά, στον δυνατό, στον ισχυρό, (Fascio: δύναμη στα Ρωμαϊκά σύμβολα) στον «ημέτερο». Ενώ ο αδύναμος και ο ξένος είναι αλλότριος και εχθρός. Μια συμπεριφορά που έρχεται από τις αρχές του 20ου αιώνα, γεννήθηκε από τα αδιέξοδα, επέτεινε τα κοινωνικά αδιέξοδα, αιματοκύλισε την ανθρωπότητα, απαλλοτρίωσε φυσικά ανθρώπινα δικαιώματα και που, θολώνοντας την ιστορική μνήμη των λαών, επανέρχεται παράδοξα στο ιστορικό προσκήνιο.
Ένας δεύτερος πόλος είναι αυτός του οικονομικού φιλελευθερισμού. Ακραίου και άτεγκτου που υπερασπίζεται την ασυδοσία της παραγωγικής και οικονομικής δραστηριότητας των αγορών, του χρηματοπιστωτικού εφοπλιστικού και επιχειρηματικού κεφαλαίου. Απλούστερα πιστεύουν στην απόλυτη απουσία της κρατικής παρέμβασης στην οικονομική δραστηριότητα. «Ανάπτυξη», δηλαδή χωρίς όρους και όρια προστασίας των εργαζομένων και του περιβάλλοντος. Σε αυτή την οικονομική, κατά βάση, κοσμοπροσέγγιση, η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια της εργασίας, η περίθαλψη, το κανονιστικό πλαίσιο που θέτει όρους, είναι ανασχετικοί παράγοντες, είναι κοστοβόρα βαρίδια που θα πρέπει το κράτος να αποτινάξει. Σε αυτή τη λογική ο ακραία νεοφιλελεύθερος Μητσοτάκης, υπόσχεται αποθεμελίωση όσων εργασιακών και κοινωνικών κατακτήσεων δεν πρόλαβε να γκρεμίσει στα χρόνια των μνημονίων, καθώς ξεκάθαρα θεωρεί το μισθολογικό και συνταξιοδοτικό κόστος υπέρογκο, ενώ αναφέρεται σε ιδιωτικά πανεπιστήμια, σε παράλληλη αυτοχρηματοδοτούμενη ιδιωτική ασφάλιση, τη στιγμή μάλιστα που αρκετοί συμπολίτες μας δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τις βασικές ασφαλιστικές τους εισφορές. Ας θυμηθούμε, εξάλλου, τη «φούσκα» των αμοιβαίων ασφαλιστικών κεφαλαίων των τραπεζών που ήταν η αφορμή της πρόσφατης γενικευμένης οικονομικής κρίσης και την αποτυχία ανάλογων αντικοινωνικών πειραμάτων σε κακότυχες χώρες όπως η Χιλή του Πινοσέτ.
Ο τρίτος πόλος συγκροτείται γύρω από αυτό που ονομάζεται κοινωνικό κράτος. Η υπεράσπιση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων η αυταξία της ανθρώπινης ζωής, όχι ως «κερδοφόρος μονάδας», αλλά με αυτονόητη πρόσβαση σε παιδεία, περίθαλψη, εργασία, ασφάλεια αποδεκτές συνθήκες διαβίωσης και η προστασία των αδυνάτων είναι βασικοί άξονες αυτής της κοσμοαντίληψης. Το κράτος ως ενδιάμεσος μιας ταξικής σύγκρουσης, εξασφαλίζει και στηρίζει με σειρά παρεμβάσεων την κοινωνική πλειοψηφία και τους αδύναμους προσπαθώντας να μειώσει την υπεραξία (την κλοπή δηλαδή της παραγωγικής εργατικής δύναμης προς όφελος αυτών που έχουν τα μέσα παραγωγής) ενεργοποιώντας την κοινωνική ανταποδοτικότητα, δηλαδή τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης αλλά και την ενδυνάμωση της κοινωνικής - πολιτικής παρέμβασης των περισσότερων, της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Γύρω από το ΣΥΡΙΖΑ στις μέρες μας, συγκροτείται αυτός ο πόλος. Ένας πόλος ελπίδας και κοινωνικής δικαίωσης που βέβαια συσπειρώνει ευρύτερα στρώματα, από τη σφαίρα επιρροής του. Και πρέπει να συσπειρώσει ακόμη περισσότερους. Οφείλει να γίνει ξεκάθαρο από μέρους του, ότι εκφράζει και φιλοδοξεί να εκφράσει ακόμη πιο ανόθευτα, τους πολλούς, τον κόσμο της εργασίας, τη νεολαία, τους παρίες, τους αποκλεισμένους της κοινωνικής ζωής, τα λαϊκά στρώματα.
Το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να εγκολπωθεί τη λαϊκή οργή και αποστροφή προς το «παλαιό καθεστώς» (Νέα Δημοκρατία - ΠΑΣΟΚ για 40 χρόνια ασκούσαν κυβερνητική εξουσία εναλλασσόμενα) που οδήγησε τον τόπο μας σε χρεοκοπία και μετά σε ομηρία στους δανειστές – εκβιαστές. Συγκρούστηκε περιφρονώντας αφελώς, είναι η αλήθεια, τους συσχετισμούς δυνάμεων και την προεργασία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Δ.Ν.Τ. Έπεσε θύμα ενός πρωτόγνωρου εκβιασμού (κλειστές τράπεζες, δανεισμός με υψηλότατα επιτόκια), απειλήθηκε με έξοδο από την Ευρώπη και σύρθηκε σε μία συμφωνία - ήττα που λίγο απείχε από το να είναι στρατηγική. Αναγκάστηκε σε επιλογές που δοκίμασαν τη σχέση εκπροσώπησης με τα λαϊκά στρώματα, που απείλησαν την κοινωνική και την ταξική του αναφορά (ιδιωτικοποιήσεις, επιτροπεία). Όμως κατάφερε να σώσει πράγματα, μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα, και να αρχίσει μία πορεία ανάταξης της οικονομίας (μείωση της ανεργίας. αύξηση της κατανάλωσης, βελτίωση των δεικτών κτλ). Τον τελευταίο χρόνο, ξεφεύγοντας από τη μέγγενη των προγραμμάτων προσαρμογής ξαναχτίζει τη δοκιμασμένη σχέση του με την κοινωνική πλειοψηφία, με μια σειρά παρεμβάσεων (κυρίως θεσμικών π.χ. απλή αναλογική, αλλά και οικονομικών π.χ. συλλογικές συμβάσεις, κατώτατος μισθός, ακύρωση περικοπής συντάξεων, 120 δόσεις).
Ακολουθεί πολιτική με ξεκάθαρο ταξικό πρόσημο και κοινωνική μεροληψία υπέρ των αναγκών της κοινωνίας, κόντρα στη νεοφιλελεύθερη θεοποίηση της ιδιωτικής κερδοφορίας, μέσα βέβαια σε συνθήκες εξαιρετικά δύσκολες. Αυτός όμως είναι, ιστορικά, ο πικρός ρόλος της Αριστεράς διαχρονικά. Ο λαός προσφεύγει σε αυτή σε περιπτώσεις σε συνθήκες δραματικές και αδιέξοδες (κατοχή, κρίση του 10, κρίση του 1929 κτλ) και σπάνια σε συνθήκες κανονικότητας. Και έτσι πρέπει και θα δικαιώσει το ρόλο της. Γιατί η αριστερά του 21ου αιώνα, πρέπει να βουτήξει στο βούρκο των ανώριμων αντικειμενικών (καπιταλιστικές σχέσεις οικονομίας) αλλά και υποκειμενικών (πρότυπο η ατομική και όχι συλλογική ευζωία) συνθηκών, να λερωθεί ή να ηττηθεί πολλές φορές, να τσαλακωθεί, για να σώσει δημοκρατικά δικαιώματα και κοινωνικές κατακτήσεις προς όφελος αυτών που εκπροσωπεί, των πολλών. Αδιαφορώντας πολλές φορές για την «ταξική» καθαρότητα ή για την επαναστατική τεχνογνωσία αυτών που, με εισαγγελικό - καταγγελτικό λόγο, διασώζουν αδιέξοδα τη δογματική τους απολυτότητα και την μονομερή τους αλήθεια.
Χρέος μας λοιπόν να προστατεύσουμε την ελπίδα, την προοπτική, το χαμόγελο, την Άνοιξη. Στις δύσκολες μάχες που έρχονται, κάθε πολίτης ενεργός ή απαθής θα πάρει θέση. Ακόμη και αν δεν πάρει θέση, αφήνοντας την ελπίδα έρμαιο στον καιροφυλακτούντα φασισμό και στον επελαύνοντα νεοφιλελευθερισμό. Να προστατέψουμε την άνοιξη, τη δημοκρατία,την κοινωνική δικαιοσύνη και τον πολιτισμό ανοίγοντας νέους δρόμους. Και αν χρειαστεί να κάνουμε οδόφραγμα την κρίση, την εμπειρία, το ένστικτό μας, την ίδια μας την ψυχή.
«Με λογισμό και με όνειρο»
Που λέει και ο ποιητής.
Γιατί:
«Έβλεπα τώρα
πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
πόσες φωλιές νερού
να συντηρήσω μέσα στις φλόγες»
