1948: Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ βρίσκεται δολοφονημένος στη Θεσσαλονίκη. Τα άρθρα του σχετικά με τη διασπάθιση της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα ενοχλούσαν τους υψηλά ιστάμενους της ανώμαλης εκείνης περιόδου του Εμφυλίου.
Τότε, απέδωσαν τη δολοφονία του Τζορτζ Πολκ σε δύο επικηρυγμένα στελέχη της Αριστεράς και συνέλαβαν ως συνεργό τους, τον δημοσιογράφο Γρηγόρη Στακτόπουλο, ο οποίος βασανίστηκε φρικτά (μπορείτε να δείτε στη «Μηχανή του Χρόνου» ένα σπουδαίο αφιέρωμα). Ο Τζορτζ Πολκ ετοιμαζόταν να πάρει συνέντευξη από τον αρχηγό του ΔΣΕ, τον Καπετάνιο Μάρκο Βαφειάδη.
Γιατί ξεκίνησα έτσι;
Πρώτον: Επειδή είναι της... μοδός η δημοσιογραφική άποψη, είπα να εκφράσω και τη δική μου.
Δεύτερον: Είμαστε η χώρα της υπερβολής και οι δημοσιογράφοι που ελέγχθησαν πειθαρχικά (διαβάστε ΕΔΩ το σκεπτικό της Ένωσης) από το αρμόδιο όργανο της ΕΣΗΕΑ, απέχουν κάτι... χιλιόμετρα από το να θεωρούνται οι Τζορτζ Πολκ του 21ου αιώνα στην Ελλάδα.
Έπειτα από την επική φράση του Κ. Μπογδάνου ότι «ζούμε σε ένα καθεστώς» (θα τρίζουν τα κόκκαλα όλων εκείνων που τσακίστηκαν, υπέφεραν, διώχθηκαν από καθεστώτα...), καλό θα είναι μην κρυβόμαστε πίσω από το... δημοσιογραφικό μας δάκτυλο.
Οι δημοσιογράφοι στους οποίους επιβλήθηκαν οι ποινές, θα συνεχίσουν μια χαρά τη ζωή και τη δουλειά τους, θα συνεχίσουν να γράφουν και να μιλούν με ακόμη μεγαλύτερη θέρμη για τις απόψεις τους (και καλά θα κάνουν), θα παραμείνουν πετυχημένοι -άσχετα αν συμφωνείς ή διαφωνείς με τις απόψεις τους- θα βγάζουν αρκετά χρήματα από την εργασία τους, δε θα βγουν στην ανεργία και οπωσδήποτε δε θα τρομοκρατηθούν από τη «δημοσιογραφική και κρατική καταστολή».
Πριν καταθέσω κι εγώ την άποψή μου, θα αναφερθώ σε ορισμένες γενικές παραδοχές -έτσι τουλάχιστον τις θεωρώ- για τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν το δημοψήφισμα.
1ον: Τα πανελλαδικά ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα σαφώς και μεροληπτούσαν υπέρ του ΝΑΙ, στη μεγάλη πλειοψηφία των εκπομπών τους, πλην ίσως της εξαίρεσης του ALPHA. Ακόμη κι αν ισχυριστεί κάποιος ότι η ΕΡΤ «έπαιζε» υπέρ του ΟΧΙ -εγώ διαφωνώ- το να διεξάγεται μία αναμέτρηση με το τηλεοπτικό τοπίο σε ρόλο... διαιτητή της ενημέρωσης να παίζει 90-10 υπέρ της μιας πλευράς και να έχει «πιάσει» και τους επόπτες, δεν είναι και πολύ δίκαιο. Έτσι δεν είναι; Υπήρξε μάλιστα και δημοσιογράφος που είπε: «ΠΗΓΑΜΕ το ΝΑΙ από το 20% στο 40%».
2ον: Οι δημοσιογράφοι που αναφέρονται στην απόφαση της ΕΣΗΕΑ είχαν επιτελικό ρόλο στα μέσα που εργάζονται. Και κατά τη γνώμη μου πρώτα η ευθύνη βαραίνει το «στρατηγό» και μετά το «στρατιώτη».
3ον: Η ερμηνεία των σχετικών άρθρων στο σκεπτικό της απόφασης είναι πάρα πολύ λεπτή υπόθεση και είναι πραγματικά πολύ δύσκολο, ακόμη και σε όσους δουλεύουν σε αυτό το χώρο να κάνουν το διαχωρισμό των εννοιών.
4ον: Υπήρξαν για τους δημοσιογράφους που ελέγχθησαν καταγγελίες πολιτών. Πάρα πολλές. Και μάλιστα εντολές για ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣΗ. Σε μία δημοκρατία όταν πολίτες αισθάνονται κατά αυτό τον τρόπο, πρέπει η Πολιτεία -ΚΑΙ κυρίως οι δημοσιογραφικές ενώσεις- να εξετάζουν τα θέματα με μεγάλη προσοχή. Οι δημοσιογράφοι δεν είναι Θεοί, ούτε πρέπει να παριστάνουν τους Θεούς...
Με τα παραπάνω πιστεύω ότι λίγο-πολύ οι περισσότεροι συμφωνούμε. Δεκτές οι απόψεις και των διαφωνούντων. Έτσι εξάλλου έχουμε συνηθίσει σε αυτή εδώ τη διαδικτυακή παρέα.
Προσωπικά είμαι από εκείνους που πιστεύω ότι οι δημοσιογράφοι, λόγω της δύναμης και της εν μέρει εξουσίας που έχει η εργασία τους, θα πρέπει να ελέγχονται από τα αρμόδια όργανα των Δημοσιογραφικών Ενώσεων σε πολλές περιπτώσεις. Αυτός που κάνει ευσυνείδητα τη δουλειά του και τηρεί τη δεοντολογία δεν έχει να φοβηθεί απολύτως τίποτα από το συγκεκριμένο έλεγχο.
Δυστυχώς όμως τα σωματεία των δημοσιογράφων έχουν απωλέσει σε μεγάλο βαθμό το δυναμισμό και την παρεμβατική τους ικανότητα, έχουν αφήσει συναδέλφους μόνους τους απέναντι σε κατεστημένα και θα πρέπει να αποκτήσουν και πάλι το ρόλο που τους έδωσε το σεβασμό και που τους αρμόζει.
Πέραν τούτου από το 2008 και μετά έχει διαμορφωθεί ένα τοπίο σχεδόν ανεξέλεγκτο, που η άποψη έχει γίνει ρεπορτάζ και μάλιστα από άτομα που έχουν σχέση με τη δημοσιογραφία, όσο ο Πύρρος Δήμας με το πατινάζ στον πάγο. Για να μην αναφερθούμε στο χάος του διαδικτύου.
Λένε κάποιοι: «Μόνο οι δημοσιογράφοι που στήριζαν το ΝΑΙ διώχθηκαν». Εδώ θα συμφωνήσω! Όλοι εκείνοι που έκαναν τη δημοσιογραφία κραυγή, μιλούσαν για Κατοχή, Γουδή, προδότες και την πολιτική ανάλυση τη μετέτρεψαν στη λογική της αγανακτισμένης μούντζας, δε λογοδότησαν στα αρμόδια όργανα. Έχτισαν καριέρες.
Και χαρακτήριζαν μάλιστα και ευσυνείδητους συναδέλφους που ασκούσαν πολιτική κριτική και σκληρή μάλιστα στις Κυβερνήσεις των Μνημονίων, ως νενέκους, μαλθακούς, δοσίλογους και αντεπαναστάτες. Λες και επανάσταση είναι... «πάμε Σύνταγμα να πιούμε μια μπυρίτσα». Ασκούσαν κριτική και σε εκείνους που δεν εναντιώνονταν στα Μνημόνια, αλλά ψύχραιμα και με ορθό πολιτικό λόγο στήριζαν την άποψή τους. Τους... βάφτισαν ως δημοσιοσχετίστες.
Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η απόφαση ήταν άδικη...
«Φανατικός είναι κάποιος που επιμένει να υπερασπίζεται μια άποψη που δεν είναι η δική σου».
Ambrose Bierce, 1842–1914, Αμερικανός συγγραφέας.
Εν κατακλείδι: Η απόφαση αυτή του αρμόδιου οργάνου της ΕΣΗΕΑ, ακόμη κι αν είναι δίκαιη -σύμφωνα πάντα με την ερμηνεία των σχετικών άρθων που περιγράφονται στο σκεπτικό της- δεν πετυχαίνει τίποτα στην ουσία του ερωτήματος: «Πώς μπορούμε να έχουμε καλύτερη δημοσιογραφία και καλύτερους δημοσιογράφους». Μόνο... ενισχύει ηρωποιώντας συμπεριφορές που θα θέλαμε να ξεχάσουμε...
Και η ουσία είναι να έχουμε καλύτερη ενημέρωση, καλύτερη δημοσιογραφία, ποικιλία απόψεων, ώστε ο πολίτης να βγάζει ασφαλέστερα συμπεράσματα.
